Ana içeriğe atla

Hayrullah Efendi

 

Hayrullah Efendi (26 Ekim 1818 İstanbul-25 Aralık 1866 Tahran), Osmanlı hekimbaşı, devlet adamı, eğitimci, şair ve tarihçi.

Osmanlı şair ve hekim Abdülhak Molla'nın oğludur. 1839'da babasının başında olduğu Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'ye girdi ve burada eğitim gördü. Tıp eğitimini ders nazırlığı göreviyle birlikte yürüttü. 

24 Mart 1840'ta ilmiyeye özel "rütbe-i salise" nişanına layık görüldü. Mekteb-i Tıbbiye'nin baş hekimi Dr. Bernard, 1843 yılında Abdülmecid'e sunduğu raporda Hayrullah Efendi'nin imtihanları geçerek yakında doktorluk diplomasını alacağını yazmıştır. Ayrıca bitirme tezi olarak Türkçe bir eser kaleme aldığını belirtmiştir. 

12 Ekim 1843'te Abdülmecid Hayrullah Efendi'yi huzurunda kabul ederek ona pırlantalarla süslü bir kutu hediye etmiştir.

Mezun olduktan sonra doktora çalışması Dürûrü'l-muhât, 1844'te ise Tedâvî-i Etfâl (Sıhhatnümâ-yı Etfâl) adlı eserini yayınladı. 1840-1845 yılları arasında bir tıp sözlüğü hazırladı. 

9 Ekim 1845'te babası Mekteb-i Tıbbiyye'deki görevinden alındıktan sonra kendisinin de ders nâzırlığı görevi son bulmuştur. Ancak babasının tekrar 30 Eylül 1848'de eski görevine dönmesiyle birlikte kendisi tekrar nazır olmuştur.

1848 yılının Aralık ayında Maârif-i Umûmiye Nezâreti'ne üye olan Hayrullah Efendi, orta öğretimde okutulması amacıyla Mesâil-i Hikmet adlı bir eser yayınlamıştır. Daha sonra ilmiye sınıfından ayrılarak mülkiye sınıfına geçmiştir. 1850'de Umûr-ı Nâfia Nezâreti üyeliği verilmiştir.

Sonraki yıllarda çeşitli görevlerde bulunmuş ve birçok eser kaleme almıştır. 25 Aralık 1866'da delege (murahhas) sıfatıyla Tahran orta elçiliği görevini yürütürken ölmüştür.

Ailesi

Kafkasya'dan kaçırılmış bir cariye olan Münteha Hanım ile evlenmiştir. Ailenin dört çocuğu olmuştur: Fatma Fahrünnisâ Hanım, Abdülhâlik Nasuhi Bey, Abdülhak Hamit Bey ve Mihrinnisâ Hanım.

Eserleri

  • Muâlecâta Dair El Mecmuası
  • Müfredât-ı Tıbbiyye fî beyâni evzâni'l-edviyye
  • Terbiye ve Tedâvî-i Etfâl
  • Ordu Hıfzıssıhhası
  • Makālât-ı Tıbbiyye
  • Dürûrü’l-muhât
  • Lugat-ı Tıbbiyye
  • Beyt-i Dihkānî
  • Bağçe-i İntizâm
  • Mesâil-i Hikmet
  • Kıt‘a-i Afrika
  • Hezâr Esrâr
  • Diğer eserleri
  • Nakş-ı Hayâl
  • Rothomago Tercümesi
  • Hikâye-i İbrâhim Paşa be-İbrâhîm-i Gülşenî
  • Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye Târihi
  • Yolculuk Kitabı

Etiketler:

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

OSMANLI İMPARATORLUĞU TARİHİ KRONOLOJİSİ

  OSMANLI İMPARATORLUĞU TARİHİ Osmanlı Padişahları Sıralaması ve Soy Ağacı  OSMANLI PADİŞAHLARI  - ERTUĞRUL GAZİ - OSMAN GAZİ HAN   ---- Osman Gazi Han Dönemi 1281-1324 ---- Osman Gazi Han Kronolojisi - Orhan Gazi Han   ----Orhan Gazi Han Dönemi (1324-1362) - I. Murad (1359 – 1389) I. Bayezid – Yıldırım Bayezid (1389 – 1402) I. Mehmed (1413 – 1421) II. Murad (1421 – 1451) Fatih Sultan Mehmed (1451 – 1481) II. Bayezid (1481 – 1512) Yavuz Sultan Selim (1512 – 1520) Kanunî Sultan Süleyman (1520 – 1566) II. Selim (1566 – 1574) III. Murad (1574 – 1595) III. Mehmed (1595 – 1603) I. Ahmed (1603 – 1617) I. Mustafa (1617 – 1618 / 1622 – 1623) Genç Osman (1618 – 1622) IV. Murad (1623 – 1640) İbrahim (1640 – 1648) IV. Mehmed (1648 – 1687) II. Süleyman (1687 – 1691) II. Ahmed (1691 – 1695) II. Mustafa (1695 – 1703) III. Ahmed (1703 – 1730) I. Mahmud (1730 – 1754) III. Osman (1754 – 1757) III. Mustafa (1757 – 1774) I. Abdülhamid (1774 – 1789) III. Selim (1789 – 1807) IV. Mu...
Yorum Gönder
Devamı

Mehmed Vahdeddin (1918 – 1922)

  36 - Mehmed Vahdeddin (1918 – 1922) Babası: Sultan Abdülmecid Annesi: Gülistü Kadın Efendi Doğumu : 2 Şubat 1861 Vefatı: 15 Mayıs 1926 Saltanatı: 1918 - 1922 (4) sene Mehmed Vahidüddin de 2 Şubat 1861 İstanbul 'da doğmuştur. Orta boylu, zayü fakat kuvvetli bir vücudu vardı. Kıymetli ulema tarafından iyi bir tahsil yaptırıldı.Tahta çıktığında Osmanlı Devleti en kötü günlerini yaşıyordu. Birinci Dünya Savaşında kendi cephelerimizde gâlip gelmemize rağmen yenik çıkmıştık. En ağır şartları ihtiva eden Mondros ve Sevr anlaşmaları yapıldı. Devletin tamamen elden çıktığını gören padişahın yüksek seviyede bir gizli toplantı yaparak zamanının kabiliyetli subaylarına, Anadolu 'ya geçip milleti istilâcılara karşı ayaklandırıp teslim olmamalarını tavsiye ettigi söylenir. Anadolu'da Milli kıyam harekâtı oldu. Milli Meclis teşekkül etti. Yeni meclis Padişahlığı kaldırarak, Cumhuriyet idaresini kabul etti. Zaten İstanbul işgal altında idi. Padişahın elinde ne bir kuvvet ve ne de ...
Yorum Gönder
Devamı

II. Bayezid (1481 – 1512)

8 - II. Bayezid (1481 – 1512) Babası : Fatih Sultan Mehmed  Annesi : Mükrime Hatun  Doğumu : 3 Aralık 1447  Vefatı : 26 Mays 1512  Saltanatı : 1481 - 1512 (31 ) sene İkinci Bayezid, uzun boylu, geniş göğüslü ve kuvvetli bir vücuda sahipti. Yüzü yuvarlak ve gözleri elâ idi. Cesur ve atılgandı. Aynı zamanda çok halim, selim ve dinine bağlı bir padişahtı. Babası Fatih Sultan Mehmed Han ilmi karşı büyük bir sevgi beslediği için, oğlu Bayezid'e her şeyden evvel kuvvetli bir tahsil vermeyi düşünmüştü.  O devrin en meşhur âlimlerinde ders okutturmuş, bütün İslâmi ilimleri en iyi şekilde öğretmişti. İkinci Bayezid, dinine çok bağlı olduğu için kendisine (Bayezid Veli) denildi. Bayezid Veli, şâirleri saraya toplar onlarla sohbet ederdi. Bayezid Veli çok alim bir zat idi.  Arapça ve Farsçayı gayet iyi bilirdi. İslâmi ilimlerin yanı sıra matematik ve felsefe tahsili de yapmıştır. Çağatay lehçesi ve Uygur alfabesini de öğrenmişti. Hattat ve bestekârdı.  Avni mahla...
Yorum Gönder
Devamı