OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ 

Osmanlı Devleti küçük bir beylik olarak kurulmasına rağmen kısa sürede hızla güçlenerek, Dünya’nın en büyük devletlerinden biri haline gelmiştir. Osmanlı tarihini genel olarak beş bölümde inceleyebiliriz. 1Kuruluş Dönemi (Beylikten Devlete) (1299-1453) (İstanbul’un fethi) 2Yükselme Dönemi (1453-1579) (Sokullu Mehmet Paşa’nın ölümü) 3Duraklama Dönemi (Arayış yılları) (1579-1699) (Karlofça Antlaşması) 4Gerileme Dönemi (1699-1792) (Yaş Antlaşması) 5Yıkılış Dönemi (En uzun yüzyıl) (1792-1922) (Saltanatın Kaldırılması) • Osmanlı Devleti’nin Kısa Sürede Büyümesini Sağlayan Etkenler Merkezi otoritenin güçlü olması, • Uç beyliği (Hristiyanlarla sınırdaş) olması ve coğrafi konumunun batı yönünde genişlemeye uygunluğu, • Başlangıçta diğer beyliklerle mücadele etmeyip, yalnız batıya sefer düzenleyerek Bizans’ın otorite boşluğundan yararlanması Fethedilen bölgelere Türkmenlerin yerleştirilerek fetihlerin kalıcı kılınması,

Adil ve hoşgörülü bir yönetim uygulanması, •  Yöneticilerin iyi yetişmiş ve ileri görüşlü olması, •  Türk beyliklerinin birbirleriyle mücadele etmeleri, •  Cihat anlayışı, •  Ahilerin verdiği destek, •  Balkanlardaki siyasi boşluk. AKURULUŞ DÖNEMİ İlk defa beylik olarak ortaya çıkmasından, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethine kadar sürer. Osman Bey Dönemi •  İlk Osmanlı parası bastırılmıştır. (Bakır para) Beylik kurulmuştur. •  Anadolu’daki Bizans valileri arasındaki çekişmelerden yararlanılmış Bilecik, Karacahisar, İnegöl ve Yarhisar alınmıştır. •  Başkent Bilecik’e taşınmıştır. •  Ahilerle işbirliği yapılarak dini ve ekonomik güç sağlanmıştır. Bizans ve Osmanlılar arasındaki ilk savaş olan 1302 Koyunhisar Savaşı kazanılarak İznik, İzmit ve Bursa yolu alınmıştır. ÖNEMLİ OLAYLAR:

Karacahisarı Bizanstan almıs, uc beyliğine atanmıstır. • Bilecik, inegöl, Yarhisar ve Yenisehri alarak, İzmite yaklastı. • Bizans Tekfurlarını KOYUNHİSAR savasında yendi. Koyunhisar savasının sebebi: Osmanlıların İzmit'e yaklasmalarından korkuya kapılan Bizans Tekfurlarını anlasarak Osmanlılar üzerine yürümesi. Sonuçları ve Önemi: Bu savası Osmanlılar kazandı.Böylece Bursa'nın kuzeyi hariç üç tarafıOsmanlı topraklarıyla çevrildi. Mudanya fethedilmis, Bursa kusatılmıstır. Osman Bey Hakkında: Ertuğrul Gazi'nin ölümünden sonra beyliğin basına geçmis, 1320 den itibaren rahatsızlığı sebebiyle askeri harekatın basına oğlu Orhan Beyi geçirmisti. Seyh Edebalinin kızıyla evlenmis, ahilerin desteğini kazanmıstır. Türbesi Bursa'da GÜMÜŞLÜ KÜMBET'dedir. Orhan Bey Dönemi (Devlet düzenine geçiş) • Beylikten devlet haline gelinmiştir. • 1326’da Bizans’tan Bursa alınmış ve başkent yapılmıştır.

Balkanlarda (Rumeli) ilk toprak olarak Çimpe Kalesi alınmıştır. • Burası Doğu Trakya’da yapılan fetihlerin üssü olmuştur. • Yaya ve müsellem adı ile ilk düzenli ordu kurulmuştur. • Devletin en önemli idari kurumu olan Divan-ı Teşkilatı oluşturulmuştur. • Bizans 1329 Maltepe (Palekanon )Savaşı’nda yenilgiye uğratılarak, Kocaeli Yarımadası’nın fethi tamamlandı. • Karesioğulları beyliği ortadan kaldırılmış , donanması Osmanlılara geçmiştir. (Osmanlılara katılan ilk beyliktir.) • İznik’te ilk Osmanlı medresesi açılmıştır. • 1354’te Ankara alınmıştır. • Vezirlik teşkilatı kurulmuştur. • İlk kez illerde kadı ve subaşı ataması yapılmıştır. • İlk tımar ve vakıf sistemleri oluşturulmuştur. • İlk kez Bizansla akrabalık ilişkileri kurulmuştur. • İlk gümüş para bastırılmıştır. • Orhan Bey adına tuğra çektiren ilk Osmanlı padişahıdır. ÖNEMLİ OLAYLAR: • Bursa'nın alındı (1326) Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329) yapıldı. İznik ve Kocaeli fethedildi. Karesioğulları Beyliği Osmanlılara katıldı. • Rumeli'ye geçildi Bursa'nın fethi: Osman Gazi döneminde baslayan kusatma, tekfurun sehri teslimiyle son buldu.(1326) Maltepe (Palekanon) Savası (1329): Sebep: Osmanlıların Kocaeli Yarımadasındaki fetihleri ve İznik'i kusatmaları Savaş: Bizans imparatoru III.Andreanikos ile Osmanlı hükümdarı Orhan Bey arasında yapıldı (1329) Sonuçları ve Önemi: Savas Osmanlıların zaferiyle sonuçlandı. O güne kadar dikkat çekmeyen Osmanlılar ön plana çıktı. İznik ve Kocaeli'nin Fethi: Maltepe savasından sonra İznik fethedildi, Kocaeli yarımadasının fethi büyük ölçüde tamamlandı. Karesioğulları Beyliğinin Alınması: Karesi Bey'in ölümüyle, oğulları arasındaki taht kavgasından yararlanan Orhan Bey bu beyliği Osmanlı sınırlarına kattı. Önemi: • Osmanlılar karesi topraklarına sahip olarak, Marmara kıyılarına ve Çanakkale boğazına ulastılar. • Osmanlılar Karesi Donanmasına sahip oldular. • Hacı İlbey, Evrenus Bey, Ece Halil gibi değerli Karesi komutanları Osmanlı hizmetine girdiler.

Osmanlılar Rumeli'ye geçmeyi düşünmeye başladılar. Rumeli'ye Geçis: Rumeli'ye Geçisi Kolaylastıran Sebepler: • Osmanlıların Karesi topraklarına ve Donanmasına sahip olması. • Osmanlıların Hırıstiyanlara ait topraklara sahip olma ideali (Gaza). • Türkmenlere Yurt bulma ihtiyacı. • Bizans'ın Balkan milletlerine karsı Orhan Beyden yardım istemesi. OLAY: Bizans İmparatoru Kantakuzen Edirne'yi kusatan Sırp ve Bulgarlara karsı Orhan Bey'den yardım istedi. Orhan Bey bunun üzerine oğlu Süleyman Pasa'yı yardıma gönderdi. Edirne'yi kusatan Sırp ve Bulgarları yenen Süleyman Pasa'nın yardımlarına karsılık Bizans Gelibolu Yarımadası'ndaki ÇİMPE kalesini Osmanlılara verdi. (1353) NOT: Çimpe kalesi Osmanlıların Balkanlardaki fetihleri için önemli bir üs olmustur. Orhan Bey Döneminde Rumelideki Gelişmeler: Orhan bey'in oğlu Süleyman Pasa Gelibolu'yu ele geçirerek Kesan, Malkara, Tekirdağ, Çorlu ve Lüleburgaz'ı fethetmistir.

Orhan Bey Devrinde Ordudaki Gelişmeler: • Geçici divan teskilatı kuruldu. • YAYA ve MÜSELLEM adıyla ilk düzenli ordular olusturuldu. • İznik'de ilk Osmanlı Medresesi kuruldu. Osmanlıların Rumelideki İskan Siyasetinin Özellikleri: Yeni fethedilen yerlere öncelikle göçebe Türkler yerlestirilir, böylece bunların yerlesik hayata geçmeleri sağlanırdı. Fethedilen yerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma ihtimali olanlar baska yerlere iskan edilirlerdi. Göçmenler iskan yerine yakın yerden alınırlardı. Böylece halkın yeni yere uyumu daha kolay olurdu. İskan edilenlere ihtiyacı olan malzeme verilir ve bir süre vergi alınmazdı. I.Murad Dönemi (Hüdavendigar) • Anadolu’da da toprak kazanmasına rağmen, asıl fetihleri batı yönünde olduğu için Balkan Fatihi unvanını almıştır. • Anadolu’daki konar-göçer Türkmenler Balkanlarda fethedilen topraklara yerleştirilerek İskan (yerleştirme) politikası uygulanmıştır. • Kapıkulu Ocakları kurulmuştur. Yeniçeri ocağı kapı kullarının içinde yer alır. •  Sultan unvanını kullanan ilk Osmanlı padişahı I. Murad’tır. •  Bizans Sazlıdere Savaşı’nda yenilgiye uğratılarak Edirne alınarak başkent yapılmıştır. Bunun sebebi, Edirne’nin fetih bölgesine yakınlığıdır. Bursa ve Edirne ikili başkenttir. •  Rumeli beylerbeyliği kurulmuştur. •  1364 Sırpsındığı Savaşı ‘nda Haçlılar yenilgiye uğratılmıştır. Bu savaştan sonra Sırplar ve Bulgarlar Osmanlı hakimiyetini kabul etmiş, Bizans’ın Trakya’daki toprakları da alınarak Batı Trakya ele geçirilmiştir. •  1371 Çirmen Savaşı ile Haçlılar yenilgiye uğratılmıştır. •  1389 I. Kosova Savaşı’nda Haçlılar yenilgiye uğratılmıştır. I. Kosova savaşının özellikleri; •  Türklerin Balkanlardaki etkisi artmıştır. •  Osmanlı devleti ilk kez bu savaşta top kullanmıştır. •  I. Murad savaş meydanında şehit düşmüştür. •  Zafer, Balkanlardaki fetihlerin kalıcı olmasını sağlamıştır. •  Eflak, Arnavutluk ve Karadağ Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır.

Tımar sistemi uygulamaya başlanmıştır. • “Ülke padişah ve oğullarınındır” anlayışı yerleşmiştir. • Topçu ocağı kurulmuştur. • Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla Kütahya, Tavşanlı , Emet ve Simav alınmıştır. • Hamitoğullarından para ile Isparta, Eğirdir, Yalvaç ve Seydişehir gibi yerler alınmıştır. • Kazaskerlik makamı oluşturulmuştur. • Maliye teşkilatı kurulmuş, defterdarlık makamı oluşturulmuştur. • Vezirlerin sayısının arttırılması ile ilk vezire, Vezir-i azam adı verilmiştir. I. MURAD DÖNEMİ (1362-1389) Orhan Bey'in ölümüyle yerine oğlu I.Murat (Hüdavendigar) geçti. I. Murad Döneminde Anadoludaki Gelişmeler: • Ankara Karamanoğullarından geri alındı. Oğlu Yıldırım Bayezıd'ı Germiyan Beyi'nin kızıyla evlendirerek onlardan Kütahya, Tavsanlı, Simav ve dolayları çehiz olarak alındı. Hamitoğullarından Eğridir ve çevresi satın alındı. Karaman Beyi Alaaddin Ali Beyle kızını evlendirerek dostluk kurmaya çalıstı. Ancak Karamanoğullarının düsmanca tavırlarını sürdürmeleri üzerine harekete geçerek, Karamanoğullarını yendi. Alaaddin Ali Bey'i affederek barıs yaptı. I. Murat Döneminde Balkanlarda Gelişmeler: Edirne(1362) ve I. Kosova Savaşı (1389): Sebep: Osmanlıların Balkanlarda ilerleyisini durdurmak için Sırp Kralı LAZAR'ın öncülüğünde Haçlı Ordusunun kurulması. Sonuç: I. Murat komutasındaki Osmanlı Ordusunun zaferiyle sonuçlandı. I. Murat sehit oldu, yerin oğlu Yıldırım Bayezıd geçti. I. Murat Döneminde Devlet Teşkilatındadaki Gelişmeler: Divan teskilatı sistemli ve sürekli hale getirildi. Kapıkulu Ocakları kuruldu. I. Yıldırım Beyazid Dönemi •  Anadolu beylikleri ortadan kaldırılır. Anadolu’da ilk Türk siyasi birliği sağlanmıştır. •  İstanbul’u kuşatmıştır. İstanbul’un fethini kolaylaştırmak için Anadolu Hisarı (Güzelce hisar) yapılmıştır. •  1396 Niğbolu savaşı ile Haçlılar yenilgiye uğratılmıştır. Sonucunda; •  Bizans, Osmanlı egemenliğini tanımıştır. •  Haçlılar, Türkleri Balkanlardan atma ümitlerini kaybetmişlerdir. Filibe'nin Fethi, Sırpsındığı Savası (1364) Çirmen Savası (1371):( Sırplarla yapılan bu savası Osmanlılar kazandı.) I. Kosova Savası (1389) Edirne ve Filibe'nin Fethi: I. Murat'ın ilk hedefi Edirne olmustur. Lala Sahin Pasa komutasındaki Osmanlı Ordusu 1362 yılında Edirne'yi fethetmistir. Ardından Filibe alınmıstır. NOT: Edirne'nin Fethinin Önemi: Sırp ve Bulgarların Bizansla bağlantısı kesildi. Sırpsındığı Savaşı (1364): Sebep: Edirne ve Filibe'nin Osmanlıların eline geçmesi Sırp ve Bulgarları rahatsız etmis, bunların papaya basvurmaları üzerine Balkan Devletlerinden olusan (Sırp, Bulgar, Macar, Eflak-Boğdan ve Bosnalılar) bir Haçlı ordusu kurulmustur. Savas: Haçlı Ordusunu HACI İLBEY komutasındaki bir akıncı birliği ani bir baskın sonucu yok etmistir. Önemi: Bu zaferle Balkan Devletleri üzerindeki Macarların etkisi kırılmıs, Türklerin Balkanlardaki ilerlemeleri hız kazanmıstır. Zaferden sonra Edirne baskent yapılmıstır.

Osmanlı Devleti’nin en güçlü rakibi Macaristan etkisiz hale getirilmiştir. • En önemlisi de Niğbolu savaşı, Avrupa yolunu açan bir zaferdir. • 1402 Ankara Savaşı Yıldırım Beyazıt ve Timur arasında olmuştur ve Timur savaşı kazanmıştır. Savaşın temel nedeni; islam dünyasında üstünlük kurma isteğidir. Savaşın sonucunda; Yıldırım Beyazıt’ın Anadolu’da kurduğu Türk siyasi birliği bozulmuştur. • Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki ilerleyişi durmuştur. • Dolayısıyla Bizans İmparatorluğu’nun yıkılması gecikmiştir ve Balkanlarda Osmanlı hakimiyeti sarsılmıştır. • Yıldırım Beyazıt’ın oğulları arasında taht kavgaları başlamıştır. Osmanlı tarihinde Fetret Devri (1402-1413) olarak bilinen ve 11 yıl süren bu dönemde Osmanlı Devleti dağılmakla karşı karşıya kalmıştır. • İstanbul’un fethi gecikmiştir. I. Mehmed Çelebi • Fetret devri I.Mehmet’in tahta geçmesiyle sona ermiştir. • Dağılma tehlikesiyle karşılaşan Osmanlı Devleti’nin yeniden toparladığı için devletin ikinci kurucusu olarak da bilinir. • Şeyh Bedrettin İsyanı bastırılmıştır. ( Osmanlı’da ilk önemli dini isyandır.) • Venediklerle ilk deniz savaşı yapılmış ancak , ilk deniz yenilgisi alınmıştır. • Dağılan Anadolu Türk siyasi birliği yeniden sağlanmıştır. II. Murad Dönemi • Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlama çalışmaları ve Balkanlarda fetih politikası sürmüştür. • Anadolu beylikleriyle savaşmıştır. Candaroğulları, Aydınoğulları ve Menteşeoğullarını ortadan kaldırmıştır. • Para karşılığında Bizans’ta tutulan Beyazıt’ın oğullarından Mustafa (Düzmece Mustafa) padişaha karşı taht mücadelesine girişmiş ve kaybetmiştir. • İstanbul kuşatılmış ancak alınamamıştır. • Macarlarla 1444 Edirne-Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Barış ortamından yararlanan II. Murad, oğlu II.Mehmet’i yerine bırakarak tahttan çekilmiştir. Tahtını gönüllü olarak terk etme davranışını gösteren tek padişahtır. Padişahın küçük yaşta olmasını değerlendiren Haçlılar antlaşmayı bozarak saldırıya geçmişlerdir. • II.Murat yeniden tahta geçerek Haçlıları 1444 Varna Savaşı’nda mağlup etmiştir. • Edirne sarayında, Enderun mektebi açılmıştır. Pençik sistemi yerine devşirme usulü uygulanmaya başlamıştır. • Buçuktepe isyanı denen ilk yeniçeri isyanı bu dönemde (1446) yaşanmıştır. • 1448 II.Kosova Savaşı Haçlı güçlerine karşı kazanmıştır. Bu savaş sonucunda; • Balkanlardaki Türk varlığı kesinleşmiştir. • Avrupalılar saldırıdan savunma durumuna geçmişlerdir.