İSTANBULUN FETHİ, NEDENLERİ VE SONUÇLARI

 İSTANBULUN FETHİ, NEDENLERİ VE SONUÇLARI

İstanbul’un Fethinin Nedenleri

  II. Mehmet babası II. Murat’ın ölümü üzerine 1451’de tekrar Osmanlı tahtına çıktı.

  II. Mehmet, Osmanlı devleti açısından atılacak en önemli adımın, İstanbul’un alınması olacağına inanıyordu. Ona göre ancak bu yolla devletin güvenliği sağlanabilir, sınırları genişletilebilirdi.

  İstanbul, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan önemli ticarî yolların kavşağındadır. Ayrıca Akdeniz’i Karadeniz’e bağlayan su yollarının birleştiği yerdedir. Bu nedenle ekonomik ve ticarî önemi büyüktür.

  Bizans imparatorluğu, Anadolu Türk siyasal birliği ve Osmanlı Devleti’nin güvenliği açısından bir tehdit oluşturuyordu. Bizanslılar, Avrupa devletlerini ve Anadolu beyliklerini Osmanlılar aleyhine kışkırtıyor, şehzadeler arasındaki taht kavgalarını körüklüyorlardı.

  Osmanlı Devleti’nin, Anadolu ve Rumeli’deki topraklarının bütünlüğü, ancak Bizans Devleti’ne son vermesiyle sağlanabilirdi. Çünkü Bizans İmparatorluğu, Osmanlı toprakları arasında kalmıştı. Bizans’ın varlığı devam ettiği sürece, Osmanlıların Rumeli’deki güvenliği tamamen sağlanmış olmayacaktı. Ayrıca Anadolu ile Rumeli arasındaki geçişlerde Bizans, önemli bir engel oluşturuyordu.

İstanbul Kuşatılıyor

II. Mehmet, İstanbul’u almaya karar vermişti. İlk hazırlıklardan sonra, dedesinin babası Yıldırım’ın yaptırdığı Anadolu Hisarı’nın karşısında muazzam bir kale yaptırmaya girişti. Burası, boğazın en dar yeriydi. İşçileri teşvik için padişah ve vezirlerinde taş taşımış oldukları bu kale bitince boğaz tamamen Türklerin egemenliği altına alınmış oldu. Kaleye II. Mehmet «Boğazkesen» adını verdi. Bu arada, Anadolu Hisarı da onarıldı. Bu kalelerden karşılıklı atılacak gülleler karşısında hiçbir gemi, izinsiz olarak, Karadeniz’den Marmara’ya, Marmara’dan Karadeniz’e geçemeyecekti.

II. Mehmet İstanbul’un surlarını yıkabilmek için o günkü topları daha da geliştirmeyi, çapını çok büyütmeyi düşünmüştüm. Matematikte büyük bir dehaydı, balistik  alanındaki keşifleri sayesinde Türk topçuluğunu korkunç bir hale getirdi. İlk defa havan topunu buldu. Çizdiği taslaklara göre Edirne’de toplar döktürdü; tecrübe atışları yaptırdı. Bu toplar, dünyanın en büyük kalesi olan Bizans’ı artık yıkabilirdi. Büyük topun barutla fırlatılacak taş güllesinden atılma denemesi yapılacağı, halkın heyecana düşmemesi için, önceden bildirdi. Gerçekten, baruta ateş verilip de iki tonluk gülle fırlayınca, gümbürtüsü 15-20 km. uzaktan işitildi. Gülle 1,5 km uzakta toprağa saplanıp kalmıştı; açtığı çukurun derinliği 1 kulaçtı.

Büyük top, Edirne’den 60 mandayla çekilerek, 400 askerin yardımıyla,1453 Şubatında İstanbul önüne getirildi, Mart içinde de şehir surlarının 7-8 km uzağında bir yere konuldu. Ayrıca, kuşatmada kullanılması kararlaştırılan silahlar arasında, uçan alevli bombalar da vardı. II. Mehmet, havan topunu keşfederken, klasik mancınık silahını düşünmüş, bu bombaları yaptırmıştır. Bombalar, surların üzerinden aşıp, şehrin içine düşecekti. II. Mehmet 6 Nisan’da Bizans’ı kuşattı. 11 Nisan’da da 5 günlük kuşatmanın verdiği tecrübeye göre, bataryalarını yer değiştirerek, yeniden düzenledi. 18 Nisan’da adalar alındı. 22 Nisan gecesi bir mucize başarıldı: 67 gemilik Türk donanması karadan yürütülerek haliç’e indirildi. Böylece, Bizans’ın bütün ümitleri kırılmış oldu.

Haliç’e İniş

Türk donanması, geceleyin sırtları, tepeleri aşıp Haliç’e yaklaşıyor. Bizanslılar bunları gördülerse de, Haliç’teki Bizans donanması Zağanos paşanın Kasımpaşa sırtlarından açtığı müthiş ateşin etkisinde olduğundan hiç bir şey yapamadılar. «ince» (hafif) Türk donanmasının kızaklar üzerinden Haliç’e indiği  bildirildiği andan başlayarak imparator için, bu gemileri yok etme çaresini düşünmekten önemli bir şey kalmamıştı. 28 Nisan’daki Bizans baskını, 150 Bizans gemicisinin Türk toplarının ateşi altında Haliç’te boğulmasıyla sonuçlandı. Bir tek Türk gemisi bile yakılamadı. 

5 Mayıs’ta, Beyoğlu tepelerine de Türk topları yerleştirildi. Böylece, düşmanın deniz kuvvetleri savaşın sonuna kadar Haliç’te eli kolu bağlı kalmaya mahkum edildi. Oysa Haliç’e inen Türk gemileri ince teknelerdi, Bizans ve Venedik gemilerinin iriliğiyle kıyaslanamazdı.

Oradaki donanmanın Haliç’e indirildiği gün, 1000 den fazla fıçı, duba , sandal üzerinde bir gece içinde muazzam bir köprü kuruldu. Bunun üzerinden beş kişi rahatça yan yana geçebiliyor, toplar yürütülebiliyordu. Bu Türk tekniğinin bir harikası idi. 

II. Mehmet’in karadan donanma yürütmesi hakkında bu hükümdarın amansız düşmanı olan Bizans tarihçisi prens Dukas bunları söylemekten kendini alamamıştır  :

«Böyle bir harikayı kim gördü, kim işitti ? zamanımızın iskenderi olan II. Mehmet karayı denize çevirdi,gemileri, dalgalar yerine , dağların tepelerinden geçirdi.»

Bizans askerlerinin en seçkinleri bile savaş tekniğinde alelade bir Türk askeri kadar bilgili değildi.Aynı prens Dukas şöyle diyor : 

«Türk askerlerinin her biri Apollondan çok daha usta okçuydu, her biri on düşmana karşı koyabilecek şekilde yetiştirilmişti.»

Büyük Macar ordusu ile, Papa’nın işe karışması üzerine hazırlanan haçlı donanması, Bizans’ı kurtarmak için, yola koyulmak üzereydi.26 Mayısta gelen Macaristan elçileri, padişahı, bütün Avrupa Devletleri ile savaşmak zorunda kalacağı tehdidiyle sindirmek istediler. Gerçekten, Papalık ve Venedik donanmalarının Ege denizinde sakız adası önlerine kadar geldiği haber alında Fatih buna da aldırmadı. Hocası Ak Şemsettin de onu destekliyordu. 

Topkapı Önlerinde

Padişah, 29 mayıs Salı günü, sabah namazından sonra atına bindi; bütün maiyetiyle birlikte surların önüne geldi.Türk askeri gün ağarırken başlayan kahredici topçu ateşinin himayesinde, surlara tırmanmaya başladı. İstanbul dört bir yandan sıkıştırılıyordu. Donanma, azapları (deniz piyadesini)  Marmara kıyılarında denize bırakıyor, bunlar da deniz surlarına tırmanıyorlardı. Bu arada Topkapı önlerindeki vuruşma pek kanlı geçiyor, her iki taraf da fedakarlığın son haddini gösteriyordu. Topkapı’ya tırmanmak isteyen iki saflık Türk askeri, arka arkaya surlardan püskürtüldü. Bizanslılar, «Rum ateşi» kullanıyorlar, büyük taşlar fırlatıyorlardı. II. Mehmet de Topkapı önündeydi, daima taze birliklerle bu kesimi kuvvetlendiriyordu. Üçüncü saf Türk askeri Topkapı’ya tırmanırken, prens Memetriyos Kantakuzinos’la prens Paleologos kumandasındaki Bizans birlikleri de Topkapı önüne sürüldü. Bu sırada, Latin askerlerinin komutanı Cenevizli Giustunuani yaralandı, savaş alanından ayrıldı. Bizanslılar için büyük bir darbe oldu.

Böylece, Cenevizlilerin çekilmesi üzerine, Bizanslıların savunmasında bir duraklama oldu.Bu durum, II. Mehmet’in gözünden kaçmadı, dördüncü bir Türk safının topkapıya tırmanmasını emretti.

Surlara Türk  Bayrağı Çekiliyor

Ulubatlı Hasan adındaki küçük rütbeli bir subay, yanında 18 askerle birlikte, öteki hücum kollarından  önce davranarak, surlara ilk Türk bayrağını dikti. Aynı anda 100’lerce yönden gelen ateşlerin, okların altından şehit oldu. Bayrağın dikilmesinden birkaç dakika sonra Kerkoporta kapısı Türklerin eline geçti, Türk askeri buradan şehre adım attı.

Bizanslılar bu birliği ezmek için harekete geçtilerse de halk,Türk askerini şehirde görünce, müthiş bir paniğe uğradı.Türk birliği, ardı arkası kesilmez bölüklerle yeni kuvvetler alırken, halk, Ayasofya yolunda yığınlaşıyordu.

Bu sırada, Topkapısı kesiminde öyle bir vuruşma oldu ki, yaralanmış olan Bizans İmparatoru Konstantin Paleologos Küçük bir alana iki yandan yığılan kuvvetlerin ayakları altında kaldı. Bir azap askerinin İmparatora sonuncu darbeyi vurduğu rivayet edilir.

Gene o sıralarda Haliç surlarını  Cebe Ali Bey, tekfur sarayı surlarını Karacabey, Marmara surlarını Amiral Hazma Bey yarıp şehre girmeye başladılar. Zağanos Paşanın büyük birlikleri de şehre girince Türk askeri her yandan Ayasofa’ya doğru ilerlemeye başladı.

II. Mehmet, Türk bayrağının surlara dikildiğini görünce atından inerek  toprağa kapandı, tanrıya şük’reyledi

İstanbul alınmış, Orta Çağ son bulup Yeni Çağ başlamıştı. Ondan sonrada II. Mehmet «Fatih» diye anıldı.

Fatih’in İstanbul’a Girişi 

21 yaşındaki genç padişah, 53 gün süren kuşatmanın sonucunu almanın sevinci içinde, saat 8:30’a doğru şehre girdi. Ayasofya’ya geldiği sırada şehrin belli başlı yerlerinde kıpkırmızı Türk bayrakları dalgalanıyordu.Yalnız Bahçekapı’da Giritli denizciler, Türklere hala karşı koymaya çalışıyorlardı.Giritlilerin gösterdiği bu kahramanlık,Fatih’in hoşuna gitti.Bu denizcilerin esir alınmayıp, silahlarıyla gemilerine binerek Girit’e gitmelerine izin verdi.

Ayasofya’ya 50.000 kişiye yakın bir kalabalık doldurmuştu.Fatih Ayasofya’da görününce Ortodoks Patriği başta olmak üzere herkes secdeye kapandı; yalvarıp bağışlanmalarını istediler.

Büyük hükümdar, eliyle işaret ederek, halka : «Kalkınız! » dedi. «Ben hepinize söylüyorum ki tab’am sıfatıyla artık ne hayatınız, ne de hürriyetiniz için, gazabımdan korkmayınız! »