19. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
1. Hayrullah Efendi (d.1817) Tarih-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye 1817'de İstanbul'da doğmuştur. Meşhur tıp ve ilahiyat alimi Abdülhak Molla'nın oğludur. İyi bir medrese tahsili görmüş ve müderris olmuştur. Sonra özellikle eğitim işleriyle meşgul olmuştur. Şair-i azam Abdülhak Hamit Tarhan'ın babası olan Hayrullah Efendi ilk defa olarak Batı kaynaklarından da yararlanmak suretiyle Osmanlı tarihini yazan bir Türk tarihçidir.
Hayrullah Efendi, Osmanlı tarihini dünya tarihinin bir parçası gibi almış ve yalın bir dille aynı devirde yaşayan İslam ve Hristiyan hükümdarları hakkında bakış açısı ve tefsirler bulunmuştur. Hayrullah Efendi'nin yararlandığı başlıca batı kaynakları Fransızca idi. Joseph von Hammer-Purgstall'in Osmanlı tarihini de Fransızcadan okumuştur. Eseri III. Ahmet devrine (1603-1617) kadar gelir.
2. Atabey (1810-1880) Ata Tarihi Asıl ismi Tayyarzade Ataullah Ahmet olan müellif büyük memuriyetler işgal etmiş olan Ata'nın kaleminden Ata Tarihi ismiyle bilinen beş ciltlik Osmanlı tarihini yazmıştır.
Bu eser özellikle tasnif (düzenleme) özelliği ile ve bu zamana kadar belli olmayan bazı eski kaynaklardan yararlanılarak yazılmasından dolayı kendisinden önceki tarihlerden çok farklıdır. Saray hayatında teşrifat (protokol), sadrazamlardan, Osmanlı siyasetinde rol oynayan diğer büyük şahsiyetlerden ve alimlerden bahsedilmektedir.
Özellikle II. Mahmud ve Abdülmecid devri için çok önemlidir.
3. Mustafa Nuri Paşa Netayicü'l vukuat Asıl adı Seyyid Mustafa Nuri Paşa'dır.
Mısır'dan yahut Tunus'tan İzmir'e gelen Mansûrîzâde ailesine mensup olup 1814'te İzmir'de doğdu. Defter-i Hakani (Osmanlı yönetiminde tapu ve kadastro genel müdürlüğü'nün karşılığı olan kuruluş- Osmanlıca hukuk terimi, meali: tapu sicili) nazırı (bakani) iken Osmanlı tarihine ait Netayicü'l vukuat adlı bir eser yazmıştır. O, eski vakanüvisçilerin yazış tarzını bırakarak vakaları tenkitçi (eleştirel) gözüyle görmek ve anlayışlı bir dil kullanmak yolunu seçmiştir. Eser 4 cilttir.
4. Ahmet Vefik Paşa (1823-1891) Fezleke-i Tarih-i Osmanî XIX. asrın en büyük Türk bilginlerinden olan Ahmet Vefik Paşa,
Türk dilinden başka Osmanlı tarihi ile de meşgul olmuş ve bir tarih el kitabı hazırlamıştır. Sultan Abdülaziz'e kadar Osmanlı tarihini içeren eseri Fezleke-i Tarih-i Osmanî'dir.
5. Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895) Mecelle, Tarih-i Cevdet 6. Sadullah Enveri (? - 1789)
7. Halil Nuri (? - 1798)
8. Mehmed Emin Edîb (?- 1881)
9. Ahmed Vâsıf (? 1806)
10. Mehmed Pertev (?-?)
11. Ömer Âmir (?- 1814)
12. Ali Reşad (1877-1929)
Yorumlar
Yorum Gönder