17 - IV. Murad (1623 – 1640)
* Babası : Sultan I. Ahmed
* Annesi : Kösem Sultan
* Doğum Yeri : İstanbul (Beylerbeyi Kasrı)
* Doğum Tarihi : 26 Temmuz 1612
* Vefat Tarihi : 9 Şubat 1640
* Saltanat Tarihi : 1623 - 1640
* Saltanat Süresi : 17 Yıl
* Kabrinin Bulunduğu Yer : İstanbul (I.Ahmed Türbesi)
Erkek çocukları :
Süleyman,
Mehmed,
Alâüddin,
Ahmed.
Kız çocuklar :
Safiye Sultan,
Gevherhan Sultan,
Kaya İsmihan Sultan,
Rükiye Sultan,
Zeyneb Sultan,
Rükiye Sultan.
Tahtta kaldığı süreci iki bölüme ayırmak gerekmektedir 1623-1632 yılları çocukluk ve devlet işlerini öğrenerek büyüdüğü yetişme yılları, 1632 den 1640 da ölümüne kadar devam eden ikinci dönem. devleti güçlendirmek ve topraklarını genişletmek mücadelelerini ortaya koyan gerçek kişiliği.
Tahta geçtiği tarihte devletin idaresi bozulmuştu, içeride yolsuzluk, rüşvet ve iltimas yaygın hale gelmiş ve devlet işleri yürümez olmuştu, Doğuda Iran ile batıda da Avusturya ile savaş durumu devam ediyordu. İlk işi devlet içindeki zorbalık ve rüşveti ortadan kaldırmak için gerektiğinde çok sert tedbirler almak olmuştur.
İstanbul ve eyaletlerde asayişsizliği ortadan kaldırmıştı, Asker içinde bozulan disiplini yeniden düzene koymuş. kanun, nizam ve emirlere uymayı sağlamıştı. Devlet gelirlerinin artması için vergilerin düzenli toplanmasını, hazinenin gereksiz harcamalarla parasız kalmasına engel olacak tedbirleri almıştı.
Gerektiğinde tebdil gezerek hem asayiş ve disiplini hem de düzensizlikleri şahsen görerek cezalandırırdı. Savaş sırasında ordunun içine girer kumandan ve siperlerdeki askerlere moral verirdi haksızlığa ve düzensizliğe hiç tahammül edemezdi.
Tarihimizde ilk şeyhülislam katleden de Sultan IV. Murad'dır. İçki ve tütün yasağı yine bu dönemde uygulanmıştır. Sultan Murad, dönemin eğitimcilerinden iyi bir eğitim olarak büyüdü. İyi bir şairdi ve şiirlerini 'Muradı' mahlası ile yazardı. Hat yazısını da öğrenmiş, usta bir hattattı, kendi eliyle tezyin ettiği ve yazdığı çok güzel fermanları vardır.
Çok iyi ata biner, hatta attan diğer bir ata atlayabilirdi. Kılıç, ok ve yayı ustalıkla kullanırdı. Uzun boylu, iri yapılı, yuvarlak yüzlü, açık tenli idi Sakalı gür ve siyah, gözleri ela ve kaşlarının arası açıktı. Omuzları geniş ve adaleleri çok güçlü idi.
IV. Murad Han
Doğum Tarihi :1642
Doğum Yeri: İstanbul
Baba Adı: Sultan İbrahim
Anne Adı: Turhan Hatice Sultan
Ölüm Tarihi: 1693
Öldüğü Yer: Edirne
Saltanat Süresi: 1648 – 1687
Kabri: İstanbul (Yeni Cami Yanındadır.)
Hayatı
IV. Mehmed 1642 yılında Sultan İbrahim ile Hatice Turhan Sultan’ın oğlu olarak İstanbul da dünyaya geldi. Babası Sultan İbrahim deli olduğu için 1648 yılında tahttan indirildiğinde hanedanın ekber üyesi olduğu için tahta çıkarıldı.
IV. Mehmed tahta çıktığında henüz 6 yaşındaydı ve kendisi Osmanlı tarihinde tahta çıkan padişahlar içinde en genç olanıydı. Tahta çıktıktan kısa bir süre sonra babası Sultan İbrahim idam edildi. IV. Mehmed daha çocuk yaşta olduğundan yönetim de babaannesi Kösem Sultanın etkisinde kaldı. Kösem Sultan 1651 yılında öldürülünce de annesi Hatice Turhan Sultan’ın naibelik dönemi başladı. Öte yandan Venediklilerle yapılan Girit Savaşı da devam ediyordu. 1652 yılında Tarhuncu Ahmed Paşa sadaret makamına getirildi ve devletin bütçe açığını kapatması için raporlar hazırlamaya başladı.
Tarhuncu Ahmed Paşa bütçe aığını kapatmak, gereksiz harcamaları kısmak ve yolsuzlukları önlemek için gece gündüz çalışarak bütçe raporu hazırlayınca çıkarları alt-üst olan bir çok devlet adamı ve ulema tarafından kendisine düşmanlık yapılmaya başlandı ve 1 yıllık sadaretinin ardından azledilerek Yedikule zindanlarına gönderildi. Daha sonra da bostancılar tarafından boğdurulmak sureti ile idam edildi. Tarhuncu Ahmed Paşadan sonra sadarete gelen paşalar bütçe açığını daha da arttırdı. Hatta bazı askerlere ayarı bozuk paralar verince askeri bir ayaklanma çıktı.
Ayaklanmacılar padişaha verdikleri liste de ismi olan kişiler öldürüldü ve cesetleri Sultanahmet Meydanında bir çınar ağacına asıldığı için bu olaya Çınar Vakası denildi. O dönemdeki adı ile de Vaka-i Vakvakiye. Devletin durumu böylesine kötüye giderken Hatice Turhan Sultan yaşı ilerlemiş olmasına rağmen Köprülü Mehmed Paşaya sadrazamlık teklifinde bulunmuş fakat Köprülü Mehmed Paşa kendisinden önceki sadrazamların başına gelenleri bildiği için onlarla aynı sonu yaşamak istemediğinden bazı şartlar sunmuştur.
IV. Mehmed Dönemi Kronolojisi hakkında detaylı bilgi almak için bu yazımıza göz atabilirsiniz.
Köprülü Mehmed Paşa
Köprülü Mehmed Paşa; Sarayın işlerine karışmaması, yapacağı tekliflerin kabul edilmesi, atadığı kişilere karışılmaması ve hakkındaki şikayetler de önce kendisine sorulması şartları ile sadrazamlık görevini kabul etmişti. Köprülü Mehmed Paşa Osmanlı tarihinde ilk defa şart koşarak sadarete gelmiş sadrazamdır.
Köprülü Mehmed Paşa göreve gelir gelmez asayişi sağladı, orduyu disiplin altına aldı. Venediklilerin işgalinde olan Limni ve Bozcaadayı geri aldı, görevini yapmayan memur ve askerin maaşını kesti. Köprülü Mehmed Paşa’nın ölümünden sonra sadrazamlığaoğlu Fazıl Ahmed Paşa getirildi. Fazıl Ahmed Paşa’nın sadaret döneminde Avusturya ve Lehistan ile savaşlar yapıldı.
Fazıl Ahmed Paşa Avusturyalılardan Uyvar Kalesini aldı daha sonra Avusturya ile 1664 yılında Vasvar Anlaşmasını imzaladı. Bu anlaşma ile iki tarf da Erdelden kuvvetlerini geri çekmiş, Uyvar ve Nograd Osmanlıya bırakılmış ve Avusturya savaş tazminatı ödemeyi kabul etmiştir. Lehistan Seferinde de Kamaniçe Kalesi alındı bu kale Osmanlı’nın batı da fethettiği son kaledir. Fazıl Ahmed Paşa Lehistan ile 1672 yılında Bucaş Anlaşmasını imzaladı.
Bucaş Anlaşması
Bucaş Anlaşması ile Osmanlı’nın sınırları batı da son kez genişlemiş ve bu anlaşma ile Lehistan vergiye bağlanmıştır. Ancak Lehistan sonradan anlaşmayı bozmuş vergi ödemeyi kabul etmemiştir. 1676 yılında ise vergi maddesi hariç olmak üzere barış anlaşması aynen kabul edilmiştir.
Fazıl Ahmed Paşa’nın ölümü üzerine sadrazamlığa Köprülü ailesinin yetiştirdiği Merzifonlu Kara Mustafa Paşa getirildi. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa padişahla birlikte Ruslar üzerine sefere çıkarak Çehrin Kalesini geri almış ve 1681 yılında Ruslarla Osmanlı arasındaki ilk anlaşma olan Bahçesaray Anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Dniester Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilmiştir.
Macar asilzadesi Tökeli İmre Avusturya’ya karşı Osmanlıdan yardım isteyince Merzifonlu Kara Mustafa Paşa yardım isteğini kabul etmiş padişahı da teşvik ederek 1683 yılın da Kanuni Sultan Süleyman’dan 154 yıl sonra ikinci defa Viyana Seferine çıkılmıştır. Kuşatma da Kırım Hanlığına bağlı kuvvetler yardıma gelmeyince Osmanlı ordusu iki ateş arasında kaldı ve Viyana Kuşatmasında Osmanlı ordusu bozgun uğradı hatta bazı topraklar kaybedilmeye başlandı. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa yenilginin bedeli olarak idam edildi.
Bazı söylentilere göre Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edilmeden önce padişaha idamın durdurulmasını bu krizden ancak Kara Mustafa Paşa’nın vesilesi ile çıkılabileceğinin söylenmesi üzerine idamdan vazgeçilmiş fakat haber ulaşana kadar idam gerçekleşmiştir. Viyana Kuşatmasından sonraki gelişmeler üzerine ordu ayaklandı ve padişahın tahttan çekilmesini yerine kardeşi Şehzade Süleyman’ın geçirilmesini istediler bunun üzerine IV. Mehmed askerin isteği üzerine 1687 yılında tahttan çekildi ve yerine II. Süleyman tahta çıktı. Tahttan çekildikten sonra iki oğlu ile beraber Edirne Sarayına gönderildi. 1693 yılında ölene değin de bura da yaşadı.
Kişiliği
IV. Mehmed yaş bakımından en küçük yaşta tahta çıkan padişahtır. Osmanlının ilk bütçesi onun döneminde hazırlanmış fakat devamı getirilememiştir. Onun devrindeki en önemli olay hiç şüphesiz Köprülü ailesinin iş başına getirilmesidir. Köprülüler devletin kötü gidişatını görev başında olduğu süre zarfında durdurmuştu. Ava çıkmayı çok sevdiğinden Avcı lakabı ile de anılmıştır.
Eşleri
Emetullah Rabia Gülnüş Sultan
Afife Sultan
Cihanşah
Nevruz
Gülnar Hatun (Varlığı şüphelidir)
Gülbeyaz Hatun
Dürriye Hatun
Çocukları
II. Mustafa
III. Ahmed
Şehzade Selim
Şehzade Mahmud
Şehzade Bayezid
Şehzade Süleyman
Şehzade İbrahim
Hatice Sultan
Ümmi Sultan
Ümmü Gülsüm Sultan
Safiye Sultan
Fatma Sultan
Gevher Sultan
Yorumlar
Yorum Gönder