FATİH’İN MUTFAĞI 1473

 FATİH’İN MUTFAĞI 1473 

(Hicrî: 878) yılının Şaban ayına ait Fatih Sultan Mehmet sarayının bir mutfak defteri vardır. İstanbul fatihinin her gün ne yediğini, sarayında en çok pişen yemeklerin neler olduğunu, bir günlük ve bir aylık mutfak masrafının neye çıktığını gösteren bu defter tarih ve toplumbilim bakımından çok değerli bir belgedir. Reşat Ekrem Koçu bu defterden bazı ilginç notlar aktarır. 

1473’te İstanbul’da erzak piyasası şudur: 

• Sadeyağın okkası 8, 

zeytinyağının 6, 

armudun 5, 

üzümün 2, 

tuzun 2 akçe 1… 

200 yumurta 23, 

1000 limon 70 akçe… 

Bulgurun kilesi 16, 

kestanenin kilesi 20 akçe… (Bir kile 8 okkadır) 

1 Akçe: 

İlk dönemlerinde 900 ayar gümüşten üretilmeye başlanan, fakat zaman içinde gümüşün kalitesi yarı yarıya düşürülen bir madeni para. Bazı kaynaklar 3 akçenin 1 ‘para’ya, 120 akçenin ise 1 ‘kuruş’a eşit olduğunu söylese de akçenin değeri her dönemde değişiklik göstermiştir. 

• Defter o zamanın Türkçesi bakımından da pek ilginçtir. 

Örneğin

balığa, ‘mâhî’; kaza, ‘gerdendiraz’ (uzun boyunlu); 

tavuğa ‘mâkiyan’ deniliyordu. 

Soğanın adı ‘piyaz’, 

lahananın adı ‘kalem’, 

cevizin adı ‘kirdigân’, 

karpuzun adı ‘kürbeze’, 

karabiberin adı ‘fülfül’ idi. 

• Bu mevsim ve bu ayda sarayda hemen her gün pişen yemek, saray halkının yediği lahana çorbası idi. Fatih Sultan Mehmet de her gün balık, istiridye, karides ve ıstakoz yemişti.